Zelfde plaats, 50 jaar later…

Daar loop ik dan, met mijn voeten door het warme, rode zand van Burkina Faso. Daar waar mijn opa, Jan Pellis, bijna 50 jaar geleden ook liep. Hij gaf gehoor aan de noodkreet van Pater Frans Balemans vanwege de hongersnood die volgde op de mislukte oogsten in het land.

Jan Pellis zamelde in Nederland geld in voor de bevolking van Kaya en reisde af naar Burkina Faso om met eigen ogen te zien hoe het geld besteed werd. Daar zag hij dat er nog veel meer hulp nodig was, en hij besloot de actie voor Kaya voort te zetten in samenwerking met Frans Balemans. Stichting Balemans was geboren.

Ik kom steeds terug naar de kern: er is nog veel armoede in dit land

En nu bijna een halve eeuw later loop ik in hetzelfde gebied, om namens Stichting Balemans haar projecten te bezoeken. Het zijn projecten zoals u de afgelopen jaren in de nieuwsbrieven heeft kunnen lezen. Zo bezoek ik Bernadette OUEDRAOGO (nieuwsbrief december 2015) die nog altijd met plezier les geeft op Sainte Monica en een goed lopend naaiatelier heeft. En in Tansabelgo (nieuwsbrief juli 2016) heb ik zelf mogen ervaren hoe zwaar het met de hand bewerken van granen is.

De projecten verschillen in omvang en looptijd, en ook de samenstelling van de begunstigden is divers. Van jonge meisjes die gevlucht zijn voor het gedwongen huwelijk, tot oudere verstoten vrouwen die beschuldigd worden van hekserij. Een grote vrouwengroep die gewassen tijdens het droge seizoen verbouwt op omheinde akkers, voorzien van een irrigatiesysteem met motorpomp, en een molen om het graan te malen. Maar ook een kleine familie die met dank aan een biovergister veilig kan koken op gas. Maar ondanks die verschillen, kom ik steeds terug naar de kern: het keiharde besef dat er nog veel armoede is in dit land en dat er nog veel ontwikkelingen nodig zijn voordat al deze mensen een basis van bestaan hebben.

De klanken van een djembé

Wat ook overeenkomt bij ieder project is de manier waarop we ontvangen worden. Hele dorpen lopen uit om ons welkom te heten, uit respect voor ons en om dankbaarheid te tonen. We worden begroet door zingende en dansende mensen, dit alles begeleid door de klanken van een djembé. De beste (en enige) stoelen worden ons aangeboden en we krijgen een drank van water, meel en zoetigheid. Dorpsoudsten zijn aanwezig om het belang van het bezoek te bekrachtigen. En terwijl de begunstigden (veelal vrouwen en meisjes) vertellen over de projecten, worden we nieuwsgierig gadegeslagen door de kinderen. Of zijn het mijn mooie slippers, zonnebril en rugzak die de aandacht trekken, omdat ze zo afsteken bij hun eigen (te grote) kleren?

Ver van de bewoonde wereld

Het is ondoenlijk om in drie weken tijd alles te zien. De afstanden zijn groot en de wegen slecht begaanbaar. Maar we zijn erin geslaagd ongeveer zestig projecten te bezoeken, verspreid over de hele regio Kaya. Van Dargo in het zuidoosten tot Téma Boken in het westen. Van grote plaatsen als Boulsa en Barsalogo die steeds meer verworden tot bedrijvige steden, tot kleine dorpjes als Tansabelgou en Tikato waarvan de inwoners nauwelijks in contact staan met de bewoonde wereld.

Veranderingsprocessen

“Maar verandert er dan helemaal niets in Burkina Faso?” is een vraag die ik geregeld krijg. Een begrijpelijke vraag, want sommige projecten lopen al vanaf het ontstaan van de stichting. Toch kan ik deze vraag met een volmondig “jazeker wel!” beantwoorden. Zo sprak ik een van hekserij beschuldigde vrouw die al meer dan twintig jaar opgevangen werd door de zusters van Téma Boken. Zij vertelde dat de gemeenschap milder is geworden in de loop van de jaren.

Dit is mede te danken aan het werk van de parajuristen. Dit zijn veelal hoogopgeleide inwoners die kwetsbare mensen ondersteunen, taboes bespreekbaar maken en de bevolking bewust maken van dreigingen als ziekte (bijvoorbeeld aids of malaria) en uitstoting van ‘heksen’, ouderen of gehandicapten. De parajuristen staan dicht bij de bevolking en de veranderingen in Burkina Faso komen zo van binnenuit. De mogelijkheden die de mensen zelf hebben, zetten ze in om de leefomstandigheden van anderen te verbeteren.

Zo verspreiden de resultaten van de projecten die Stichting Balemans ondersteunt zich als een olievlek over het land. Deze veranderingsprocessen hebben echter tijd nodig. De problematieken zijn in de cultuur geworteld, en er gaan generaties overheen om een verandering teweeg te brengen. Dat is in Nederland niet anders.

De kunst van het samen leven

Sterker nog, we kunnen in Nederland heel wat van de inwoners van Burkina Faso leren! Waar wij steeds meer leven als individu, draait het in Burkina Faso om leven met de familie en binnen de gemeenschap. Enerzijds noodgedwongen, omdat men aangewezen is op elkaar. Maar ook omdat men veel meer betrokken is bij elkaar en gericht is op het grotere geheel.

Waar het land in armoede leeft als het gaat om voeding, huisvesting, onderwijs en werk, kent het een enorme rijkdom wat betreft vriendelijkheid, gastvrijheid, verbondenheid en zorgdragen voor elkaar. De Burkinabé kennen de kunst van het samen leven, met verschillende geloven, achtergronden, en culturen naast elkaar en met elkaar.

Dankbaar voor gekregen kansen en zelf ook kansen bieden

Mijn opa was weken stil als hij terug kwam van zijn reizen naar Afrika. Zo onder de indruk was hij. Ook mijn leven is veranderd. Want iedere keer als ik bij de kassa van de supermarkt sta, vraag ik me af hoeveel naaimachines ik voor dit bedrag had kunnen kopen.

Ik ben dankbaar dat ik kennis heb mogen maken met dit prachtige land, met haar vriendelijke bevolking en rijke cultuur. Dat ik de kans heb gekregen zelf te aanschouwen hoe goed dat wij het in Nederland hebben. En hoe het samen leven, wat wij in het rijke Westen steeds meer kwijt raken, opnieuw vorm gegeven kan worden. Die kans werd mij geboden door de inwoners van Kaya. Het ontwikkelen van deze manier van leven kan ik alleen maar zelf doen. Hetzelfde geldt voor de Burkinabé: de mogelijkheden tot ontwikkeling zullen ze zelf ter hand moeten nemen. Maar dan moeten ze eerst een kans geboden krijgen. Helpt u Stichting Balemans mee in het bieden van deze kans?

Namens de inwoners van Burkina Faso, Caritas Ocades Kaya en het bestuur van Stichting Balemans dank ik u allen voor uw steun in het afgelopen jaar. Wij wensen u goede kerstdagen en een kansrijk 2017!

Hartelijke groet,

Sanne Hazenberg-Geerts
Penningmeester Stichting Balemans